Εισαγωγικά
Είναι γνωστό ότι στην Ελλάδα και μέχρι την έκδοση του Προεδρικού Διατάγματος 116 η δραστηριοποίηση της ανακύκλωσης οχημάτων δεν υπήρχε.
Κάθε κάτοχος οχήματος εγκατέλειπε το όχημα του σε μία θέση parking της πόλης με αποτέλεσμα τη μείωση των θέσεων αυτών, στην αυλή της μονοκατοικίας του με αποτέλεσμα τη συνεχή και αργή ρύπανση του άμεσου περιβάλλοντος της καθημερινής ζωής του αλλά και γενικότερα τη μόλυνση του περιβάλλοντος.
Τη διαχείριση των εγκαταλελειμμένων οχημάτων είχε ο Δήμος ο οποίος οργάνωνε την περισυλλογή των οχημάτων αυτών και την προώθηση τους στον ΟΔΔΥ ο οποίος έβγαζε τα οχήματα σε δημοπρασία. Έτσι, τα οχήματα κατέληγαν σε μικρές και μεγάλες επιχειρήσεις οι οποίες χρησιμοποιούσαν τα οχήματα αυτά είτε για ανταλλακτικά είτε για τη συμπίεση τους και τη μεταφορά τους για τεμαχισμό.
Στη σημερινή πραγματικότητα, που η Ελλάδα έχει ενταχθεί πλήρως στο σύγχρονο τρόπο ζωής της Ευρώπης η κατάσταση αυτή έχει ανατραπεί πλήρως.
Η δημιουργία ενός συστήματος διαχείρισης εγκαταλελειμμένων οχημάτων από την ΕΔΟΕ έχει πλέον ευαισθητοποιήσει την οικολογική μας συνείδηση καθώς έχει αναβαθμίσει και την ποιότητα ζωής μας, με καθαρότερους δρόμους κτλ.
Τα λάστιχα από κάθε είδους όχημα, όπως ΙΧ, φορτηγά, μοτοποδήλατα, τρίκυκλα, ελαφρά τετράτροχα καθώς και μηχανήματα έργων και γεωργικά, μετατρέπονται σε απόβλητα όταν δεν χρησιμοποιούνται άλλο. Τα λάστιχα δεν αποσυντίθενται εύκολα και γι' αυτό όταν πετάγονται σε ρεματιές και το περιβάλλον γενικότερα – μια συνηθισμένη μέχρι σήμερα εικόνα- παραμένουν για πολύ μεγάλο διάστημα και γίνονται εστίες κουνουπιών και άλλων εντόμων. Η ταφή των ελαστικών εγκαταλείφθηκε: τα ελαστικά μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν και να αξιοποιηθούν. Σύμφωνα με τη νομοθεσία (29407/3508/2002 ΚΥΑ «Μέτρα και όροι για την υγειονομική ταφή των αποβλήτων») δεν επιτρέπεται να πετάγονται στο περιβάλλον ή να μεταφέρονται σε χώρους ταφής σκουπιδιών ολόκληρα ή τεμαχισμένα μεταχειρισμένα ελαστικά οχημάτων. Εξαίρεση αποτελούν τα υλικά που προορίζονται για χρήση σε κατασκευαστικά έργα εντός του ΧΥΤΑ.
Κάθε κάτοχος οχήματος εγκατέλειπε το όχημα του σε μία θέση parking της πόλης με αποτέλεσμα τη μείωση των θέσεων αυτών, στην αυλή της μονοκατοικίας του με αποτέλεσμα τη συνεχή και αργή ρύπανση του άμεσου περιβάλλοντος της καθημερινής ζωής του αλλά και γενικότερα τη μόλυνση του περιβάλλοντος.
Τη διαχείριση των εγκαταλελειμμένων οχημάτων είχε ο Δήμος ο οποίος οργάνωνε την περισυλλογή των οχημάτων αυτών και την προώθηση τους στον ΟΔΔΥ ο οποίος έβγαζε τα οχήματα σε δημοπρασία. Έτσι, τα οχήματα κατέληγαν σε μικρές και μεγάλες επιχειρήσεις οι οποίες χρησιμοποιούσαν τα οχήματα αυτά είτε για ανταλλακτικά είτε για τη συμπίεση τους και τη μεταφορά τους για τεμαχισμό.
Στη σημερινή πραγματικότητα, που η Ελλάδα έχει ενταχθεί πλήρως στο σύγχρονο τρόπο ζωής της Ευρώπης η κατάσταση αυτή έχει ανατραπεί πλήρως.
Η δημιουργία ενός συστήματος διαχείρισης εγκαταλελειμμένων οχημάτων από την ΕΔΟΕ έχει πλέον ευαισθητοποιήσει την οικολογική μας συνείδηση καθώς έχει αναβαθμίσει και την ποιότητα ζωής μας, με καθαρότερους δρόμους κτλ.
Τα λάστιχα από κάθε είδους όχημα, όπως ΙΧ, φορτηγά, μοτοποδήλατα, τρίκυκλα, ελαφρά τετράτροχα καθώς και μηχανήματα έργων και γεωργικά, μετατρέπονται σε απόβλητα όταν δεν χρησιμοποιούνται άλλο. Τα λάστιχα δεν αποσυντίθενται εύκολα και γι' αυτό όταν πετάγονται σε ρεματιές και το περιβάλλον γενικότερα – μια συνηθισμένη μέχρι σήμερα εικόνα- παραμένουν για πολύ μεγάλο διάστημα και γίνονται εστίες κουνουπιών και άλλων εντόμων. Η ταφή των ελαστικών εγκαταλείφθηκε: τα ελαστικά μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν και να αξιοποιηθούν. Σύμφωνα με τη νομοθεσία (29407/3508/2002 ΚΥΑ «Μέτρα και όροι για την υγειονομική ταφή των αποβλήτων») δεν επιτρέπεται να πετάγονται στο περιβάλλον ή να μεταφέρονται σε χώρους ταφής σκουπιδιών ολόκληρα ή τεμαχισμένα μεταχειρισμένα ελαστικά οχημάτων. Εξαίρεση αποτελούν τα υλικά που προορίζονται για χρήση σε κατασκευαστικά έργα εντός του ΧΥΤΑ.
Η ανακύκλωση των οχημάτων στην Ελλάδα
Είναι γνωστό ότι στην Ελλάδα και μέχρι την έκδοση του Προεδρικού Διατάγματος 116 και τη δραστηριοποίηση του συστήματος της ΕΔΟΕ (http://www.edoe.gr/) δεν υπήρχε συστηματική διαχείριση των Οχημάτων όπως αυτό ορίζεται τόσο από τις πρακτικές της ΕΕ όσο και από τα υφιστάμενα συστήματα σε χώρες της όπως Γερμανία, Γαλλία κλπ.
Στη μεγάλη τους πλειοψηφία τους τα Οχήματα εγκαταλείπονται ακόμα και σήμερα στους δρόμους ή στην ύπαιθρο. Συλλέγονται από τους δήμους οι οποίοι τα προωθούν στον ΟΔΔΥ και στη συνέχεια αγοράζονται είτε από μικρές επιχειρήσεις που κάνουν αποσυναρμολόγηση των χρήσιμων ανταλλακτικών και εξαρτημάτων προωθώντας τα στην αγορά ως μεταχειρισμένα ανταλλακτικά, είτε εφόσον δεν υπάρχει ενδιαφέρον για αγορά τους από αποσυναρμολογητές συμπιέζονται και μεταφέρονται για τεμαχισμό.
Η όλη επεξεργασία γίνονταν χωρίς να τηρούνται έστω και στοιχειώδη μέτρα προστασίας του περιβάλλοντος και από επιχειρήσεις που δε διαθέτουν συνήθως τις απαιτούμενες άδειες.
Τα κύρια χαρακτηριστικά της Ελληνικής πραγματικότητας θα μπορούσαν να επισημανθούν στους παρακάτω τομείς:
Ελάχιστες απαιτήσεις αποταξινόμησης. Το υπάρχον θεσμικό πλαίσιο για την αποταξινόμηση των οχημάτων διέπεται από χαλαρές διατάξεις οι οποίες επιτρέπουν τη διαιώνιση των προσωρινών αποταξινομήσεων και την εξορισμού ακινητοποίηση του οχήματος οπουδήποτε για μεγάλο χρονικό διάστημα. Παράλληλα δεν υπάρχει σαφής διαδικασία τιμωρίας των ιδιοκτητών οι οποίοι καταλαμβάνουν δημόσιο χώρο εγκαταλείποντας τα οχήματα τους.
Παράνομα διαλυτήρια οχημάτων. Τα παλαιά ή κατεστραμμένα αυτοκίνητα μαζεύονται από ελεύθερους επαγγελματίες οι οποίοι δραστηριοποιούνται στην πώληση μεταχειρισμένων ανταλλακτικών και σιδήρων. Η συγκέντρωση και επεξεργασία τους πραγματοποιείται σε χώρους οι οποίοι στερούνται περιβαλλοντικών προδιαγραφών.Τα περισσότερα διαλυτήρια οχημάτων είναι μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις οι οποίες στερούνται του απαιτούμενου μηχανολογικού εξοπλισμού και των προδιαγραφών λειτουργίας.
Μάντρες οι οποίες μαζεύουν ΟΤΚΖ σε δυσπρόσιτες και άγνωστες περιοχές. Εκτός του προαναφερθέντος χαλαρού θεσμικού πλαισίου το οποίο επιτρέπει την άνευ όρων εγκατάλειψη ενός οχήματος, δεν υπάρχει σαφής ορισμένος και με τουλάχιστον εύκολη πρόσβαση χώρος για την εναπόθεση ενός οχήματος. Η άγνοια για τις νόμιμες διαδικασίες αναγκάζει και τους πλέον νομοταγείς και ευαισθητοποιημένους πολίτες να εγκαταλείψουν το όχημα τους σε κάποιο δημόσιο χώρο.
Χαμηλό επίπεδο περιβαλλοντικής συνείδησης. Όπως και για τα υπόλοιπα προϊόντα στο τέλος του κύκλου ζωής των έτσι και για τα οχήματα δεν υπήρχε μία ξεχωριστή πρωτοβουλία ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού σε θέματα ανακύκλωσης και προστασίας του περιβάλλοντος. Είναι λοιπόν λογικό να μην αναγνωρίζεται ως σημαντικό γεγονός από την πλειοψηφία του κοινού, ότι κάθε εγκαταλελειμμένο όχημα αποτελεί μία πηγή ρύπανσης η οποία ζημιώνει την ανθρώπινη υγεία και μειώνει το επίπεδο της ποιότητας ζωής.
Στη μεγάλη τους πλειοψηφία τους τα Οχήματα εγκαταλείπονται ακόμα και σήμερα στους δρόμους ή στην ύπαιθρο. Συλλέγονται από τους δήμους οι οποίοι τα προωθούν στον ΟΔΔΥ και στη συνέχεια αγοράζονται είτε από μικρές επιχειρήσεις που κάνουν αποσυναρμολόγηση των χρήσιμων ανταλλακτικών και εξαρτημάτων προωθώντας τα στην αγορά ως μεταχειρισμένα ανταλλακτικά, είτε εφόσον δεν υπάρχει ενδιαφέρον για αγορά τους από αποσυναρμολογητές συμπιέζονται και μεταφέρονται για τεμαχισμό.
Η όλη επεξεργασία γίνονταν χωρίς να τηρούνται έστω και στοιχειώδη μέτρα προστασίας του περιβάλλοντος και από επιχειρήσεις που δε διαθέτουν συνήθως τις απαιτούμενες άδειες.
Τα κύρια χαρακτηριστικά της Ελληνικής πραγματικότητας θα μπορούσαν να επισημανθούν στους παρακάτω τομείς:
Ελάχιστες απαιτήσεις αποταξινόμησης. Το υπάρχον θεσμικό πλαίσιο για την αποταξινόμηση των οχημάτων διέπεται από χαλαρές διατάξεις οι οποίες επιτρέπουν τη διαιώνιση των προσωρινών αποταξινομήσεων και την εξορισμού ακινητοποίηση του οχήματος οπουδήποτε για μεγάλο χρονικό διάστημα. Παράλληλα δεν υπάρχει σαφής διαδικασία τιμωρίας των ιδιοκτητών οι οποίοι καταλαμβάνουν δημόσιο χώρο εγκαταλείποντας τα οχήματα τους.
Παράνομα διαλυτήρια οχημάτων. Τα παλαιά ή κατεστραμμένα αυτοκίνητα μαζεύονται από ελεύθερους επαγγελματίες οι οποίοι δραστηριοποιούνται στην πώληση μεταχειρισμένων ανταλλακτικών και σιδήρων. Η συγκέντρωση και επεξεργασία τους πραγματοποιείται σε χώρους οι οποίοι στερούνται περιβαλλοντικών προδιαγραφών.Τα περισσότερα διαλυτήρια οχημάτων είναι μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις οι οποίες στερούνται του απαιτούμενου μηχανολογικού εξοπλισμού και των προδιαγραφών λειτουργίας.
Μάντρες οι οποίες μαζεύουν ΟΤΚΖ σε δυσπρόσιτες και άγνωστες περιοχές. Εκτός του προαναφερθέντος χαλαρού θεσμικού πλαισίου το οποίο επιτρέπει την άνευ όρων εγκατάλειψη ενός οχήματος, δεν υπάρχει σαφής ορισμένος και με τουλάχιστον εύκολη πρόσβαση χώρος για την εναπόθεση ενός οχήματος. Η άγνοια για τις νόμιμες διαδικασίες αναγκάζει και τους πλέον νομοταγείς και ευαισθητοποιημένους πολίτες να εγκαταλείψουν το όχημα τους σε κάποιο δημόσιο χώρο.
Χαμηλό επίπεδο περιβαλλοντικής συνείδησης. Όπως και για τα υπόλοιπα προϊόντα στο τέλος του κύκλου ζωής των έτσι και για τα οχήματα δεν υπήρχε μία ξεχωριστή πρωτοβουλία ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού σε θέματα ανακύκλωσης και προστασίας του περιβάλλοντος. Είναι λοιπόν λογικό να μην αναγνωρίζεται ως σημαντικό γεγονός από την πλειοψηφία του κοινού, ότι κάθε εγκαταλελειμμένο όχημα αποτελεί μία πηγή ρύπανσης η οποία ζημιώνει την ανθρώπινη υγεία και μειώνει το επίπεδο της ποιότητας ζωής.
Τι πρέπει να κάνετε για να παραδώσετε το όχημα σας
Μπορείτε να επικοινωνήσετε με οποιοδήποτε από τα εγκεκριμένα κέντρα Εναλλακτικής Διαχείρισης που φέρουν την πινακίδα και το σήμα της ΕΔΟΕ, έχοντας απλώς μαζί την άδεια κυκλοφορίας του αυτοκινήτου και την ταυτότητά σας. Για να δείτε τις μονάδες ανακύκλωσης ανά νομό πατήστε εδώhttp://www.edoe.gr/welcome.aspx?NewPage=4300
Η παράδοση του παλαιού οχήματος δε συνεπάγεται κόστος για τον ιδιοκτήτη, εφόσον το οδηγήσει ή μεταφέρει ο ίδιος σε συμβεβλημένη μονάδα ανακύκλωσης ή σημείο συλλογής.
Με την παράδοση του οχήματος παραλαμβάνετε ΒΕΒΑΙΩΣΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ.
Όλες οι διαδικασίες διαγραφής του Οχήματος (δηλαδή η απαλλαγή του από τα τέλη κυκλοφορίας) αναλαμβάνονται από τη μονάδα ανακύκλωσης σε συνεργασία με το φορέα του ΕΔΟΕ.
Η διαγραφή του οχήματος ολοκληρώνεται με την έκδοση του ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ, στο οποίο αναγράφονται τα στοιχεία του κατόχου, του οχήματος καθώς και η ημερομηνία και το πρωτόκολλο παράδοσης της άδειας κυκλοφορίας και των πινακίδων στην αρμόδια Δ/νση Μεταφορών και Επικοινωνιών.
*Σε περίπτωση κατά την οποία το όχημα δεν κινείται οι μονάδες ανακύκλωσης δύνανται να εξυπηρετήσουν με ιδιόκτητα μέσα μεταφοράς ή συνεργαζόμενους μεταφορείς, (πιθανώς να υπάρξει χρέωση – παρακαλούμε όπως επικοινωνήσετε με τη μονάδα/ες της περιοχής σας.
* Εάν από το όχημα σας λείπουν βασικά μηχανικά ή μεταλλικά μέρη, όπως προδιαγράφεται από το ΠΔ116/2004, η μονάδα ανακύκλωσης δικαιούται να χρεώσει τον ιδιοκτήτη. Η χρέωση πρέπει να συνοδεύεται από τιμολόγιο. Το ύψος της χρέωσης είναι συγκεκριμένο και έχει εγκριθεί από το ΥΠΕΧΩΔΕ.
Η παράδοση του παλαιού οχήματος δε συνεπάγεται κόστος για τον ιδιοκτήτη, εφόσον το οδηγήσει ή μεταφέρει ο ίδιος σε συμβεβλημένη μονάδα ανακύκλωσης ή σημείο συλλογής.
Με την παράδοση του οχήματος παραλαμβάνετε ΒΕΒΑΙΩΣΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ.
Όλες οι διαδικασίες διαγραφής του Οχήματος (δηλαδή η απαλλαγή του από τα τέλη κυκλοφορίας) αναλαμβάνονται από τη μονάδα ανακύκλωσης σε συνεργασία με το φορέα του ΕΔΟΕ.
Η διαγραφή του οχήματος ολοκληρώνεται με την έκδοση του ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ, στο οποίο αναγράφονται τα στοιχεία του κατόχου, του οχήματος καθώς και η ημερομηνία και το πρωτόκολλο παράδοσης της άδειας κυκλοφορίας και των πινακίδων στην αρμόδια Δ/νση Μεταφορών και Επικοινωνιών.
*Σε περίπτωση κατά την οποία το όχημα δεν κινείται οι μονάδες ανακύκλωσης δύνανται να εξυπηρετήσουν με ιδιόκτητα μέσα μεταφοράς ή συνεργαζόμενους μεταφορείς, (πιθανώς να υπάρξει χρέωση – παρακαλούμε όπως επικοινωνήσετε με τη μονάδα/ες της περιοχής σας.
* Εάν από το όχημα σας λείπουν βασικά μηχανικά ή μεταλλικά μέρη, όπως προδιαγράφεται από το ΠΔ116/2004, η μονάδα ανακύκλωσης δικαιούται να χρεώσει τον ιδιοκτήτη. Η χρέωση πρέπει να συνοδεύεται από τιμολόγιο. Το ύψος της χρέωσης είναι συγκεκριμένο και έχει εγκριθεί από το ΥΠΕΧΩΔΕ.
Η διαχείριση των μεταχειρισμένων ελαστικών
Η διαχείριση ξεκινάει με τη συλλογή των μεταχειρισμένων ελαστικών από τα βουλκανιζατέρ, τα διαλυτήρια αυτοκινήτων, τα συνεργεία και τα αναγομωτήρια. Ο κατάλογος των σημείων συλλογής που εξυπηρετεί η εταιρία πανελλαδικά ξεπερνάει τα 3,000 καταστήματα. Με ένα τηλεφώνημα τα σημεία συλλογής έρχονται σε επαφή με τους συμβεβλημένους ή συνεργαζόμενους μεταφορείς της Ecoelastika http://www.ecoelastika.gr/ και εκείνοι τα οδηγούν στις εταιρείες αξιοποίησης ή ανακύκλωσης ανάλογα με τις υποδείξεις του συστήματος.
Η εταιρία από τον Νοέμβριο του 2004 μέχρι σήμερα έχει διαχειριστεί πάνω από 100.000 tns μεταχειρισμένων ελαστικών. Ήδη από τον Ιούλιο του 2006 το σύστημα έχει πετύχει τους στόχους του ΠΔ 109/2004 αξιοποιώντας, όπως προβλέπεται, πάνω από το 65% των ετήσιων απορριπτόμενων ελαστικών στη χώρα και ανακυκλώνοντας τουλάχιστον ένα 10% των συνολικών ποσοτήτων. Από 25/9/2006 το σύστημα της Ecoelastika έχει πανελλαδική κάλυψη.
Η Ecoelastika συλλέγει πλέον άνω των 4,500tns σε μηνιαία βάση. Το ποσοστό ανάκτησης μέσω του συστήματος ανέρχεται στο 100% της απορριπτόμενης ποσότητας, η οποία υπολογίζεται σε 50.000 τόνους ετησίως. Οι συνηθέστερες χρήσεις των μεταχειρισμένων ελαστικών είναι η μηχανική επεξεργασία για ανακύκλωση και η συναποτέφρωση σε ενεργοβόρες βιομηχανίες (π.χ. τσιμεντοβιομηχανία). Ο μεγάλος αριθμός των διαχειριζόμενων ποσοτήτων αυξάνει και την ανάγκη για την ανάπτυξη νέων αγορών απορρόφησης προϊόντων από μεταχειρισμένα ελαστικά όπως και την ανάγκη για τη διεύρυνση των υπαρχουσών αγορών.
Η εταιρία από τον Νοέμβριο του 2004 μέχρι σήμερα έχει διαχειριστεί πάνω από 100.000 tns μεταχειρισμένων ελαστικών. Ήδη από τον Ιούλιο του 2006 το σύστημα έχει πετύχει τους στόχους του ΠΔ 109/2004 αξιοποιώντας, όπως προβλέπεται, πάνω από το 65% των ετήσιων απορριπτόμενων ελαστικών στη χώρα και ανακυκλώνοντας τουλάχιστον ένα 10% των συνολικών ποσοτήτων. Από 25/9/2006 το σύστημα της Ecoelastika έχει πανελλαδική κάλυψη.
Η Ecoelastika συλλέγει πλέον άνω των 4,500tns σε μηνιαία βάση. Το ποσοστό ανάκτησης μέσω του συστήματος ανέρχεται στο 100% της απορριπτόμενης ποσότητας, η οποία υπολογίζεται σε 50.000 τόνους ετησίως. Οι συνηθέστερες χρήσεις των μεταχειρισμένων ελαστικών είναι η μηχανική επεξεργασία για ανακύκλωση και η συναποτέφρωση σε ενεργοβόρες βιομηχανίες (π.χ. τσιμεντοβιομηχανία). Ο μεγάλος αριθμός των διαχειριζόμενων ποσοτήτων αυξάνει και την ανάγκη για την ανάπτυξη νέων αγορών απορρόφησης προϊόντων από μεταχειρισμένα ελαστικά όπως και την ανάγκη για τη διεύρυνση των υπαρχουσών αγορών.